Η ΑΝΑΓΚΑΙΌΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΕΣΑ ΚΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΓΑΜΟ - ΔΙΑΖΥΓΙΟ
ΜΝΗΜΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΙΣ
Μαγδαλινή Μπόλου
Γράφει ο Απόστολος Παύλος στην Α επιστολή του προς Κορινθίους «Η αγάπη μακροθυμεί(αργεί να θυμώσει), χρηστεύεται (έχει καλοαγαθοσύνη), η αγάπη ου ζηλοί(φθονεί), η αγάπη ου περπερεύεται(καυχάται), ου φυσιούται(φουσκώνει από υπερηφάνεια), ουκ ασχημονεί(συμπεριφέρεται απρεπώς), ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται(θυμώνει), ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία. Πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει».
Εκείνος που αγαπά έχει μακροθυμία(αργεί να θυμώσει), έχει και καλοσύνη• εκείνος που αγαπάει δεν κομπάζει ούτε περηφανεύεται, είναι ευπρεπής, δεν είναι εγωιστής ούτε ευερέθιστος• ξεχνάει το κακό που του έχουν κάνει, δε χαίρεται για το στραβό που γίνεται, αλλά μετέχει στη χαρά για το σωστό. Εκείνος που αγαπάει, όλα τα ανέχεται• σε όλα εμπιστεύεται, για όλα ελπίζει, όλα τα υπομένει.
Κάποτε θα 'ρθουν να σου πουν
πως σε πιστεύουν, σ' αγαπούν
και πώς σε θένε
Έχε το νου σου στο παιδί,
κλείσε την πόρτα με κλειδί
ψέματα λένε
Κάποτε θα 'ρθουν γνωστικοί,
λογάδες και γραμματικοί
για να σε πείσουν
Έχε το νου σου στο παιδί
κλείσε την πόρτα με κλειδί,
θα σε πουλήσουν
Και όταν θα 'ρθουν οι καιροί
που θα 'χει σβήσει το κερί
στην καταιγίδα
Υπερασπίσου το παιδί
γιατί αν γλιτώσει το παιδί
υπάρχει ελπίδα
Η ΑΝΑΓΚΑΙΌΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΕΣΑ ΚΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΓΑΜΟ- ΔΙΑΖΥΓΙΟ
ΜΝΗΜΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΙΣ
Δεν είχα σκεφτεί ποτέ, ούτε είχα φανταστεί πόσο πόνο, πίκρα, βάσανα, συναισθηματική, κοινωνική, σωματική απώλεια θα μπορούσε να προκαλέσει ένα διαζύγιο. Όσο για τα παιδιά θεωρούσα ότι αφού κανείς μπορεί να αγωνιστεί και να παλέψει με την αναπηρία, το διαζύγιο δεν είναι τόσο τρομερό για ένα παιδί.
Δε φανταζόμουν ότι μπορεί ένας γονιός και ειδικότερα μια μάνα να αποστερεί, να αποξενώνει το παιδί από τον πατέρα. Να επιδιώκει με κάθε τρόπο να σβήσει τον πατέρα σα να είναι μια μικρή κουκίδα στον ορίζοντα της ζωής του παιδιού.
Και όμως έπεσα έξω. Γνώρισα οικογένειες και παιδιά που δεν βγήκαν μέσα από ένα πολιτισμένο διαζύγιο αλλά από μια παλίρροια συγκρούσεων.
Είδα παιδιά με μια αγωνία στο βλέμμα μήπως και αναφερθούμε στο επώδυνο θέμα που τους αναστατώνει τη ζωή τους σε άλλοτε άλλο χρόνο, να γέρνουν στην αγκαλιά του πατέρα με ένα πανικό στα μάτια για το χρόνο που τελειώνει όπως το επισκεπτήριο στο στρατό.
Είδα παιδιά διαζευμένων γονέων να καλοτυχίζουν τα τυφλά και κωφά παιδιά διότι δεν ακούν αυτά που λέν οι γονείς τους και δε βλέπουν την ασχήμια μιας παρατεταμένης διαμάχης
Άκουσα παιδί ορφανό από τα τέσσερα να μου λέει «Και τι δε θάδινε ο μπαμπάς μου και εγώ να ζει η μαμά μου».
Μελέτησα αποφάσεις δικαστηρίων που θεωρούν τη μάνα την πλέον ικανή για την επιμέλεια ενός παιδιού και δεν θα διαφωνούσα αν περίσσευε η αγάπη και ο σεβασμός πρωταρχικά στο παιδί. Και εδώ βέβαια δεν κρίνεται ο δικαστής αλλά η πολιτεία που δεν έχει υποστηρικτικά πλαίσια και δεν έχει διορίσει ειδικούς επιστήμονες ταγμένους να προσεγγίσουν την οικογένεια που βρίσκεται εν κινδύνω να μη χωρίσει, αλλά και αν χωρίσει εφ’ όσον υφίσταται «παραβάτης» γονέας, να επιβάλλονται συνέπειες και έλεγχος. Να υπάρχουν αρχές, αξίες, κανόνες που να τηρούνται με σεβασμό. Να μη γίνεται κατάχρηση εξουσίας από τον πιο «ισχυρό» .
Γνώρισα πατεράδες που έχουν 2 χρόνια να δουν τα παιδιά τους. Που είναι σε οικονομικό, συναισθηματικό και κοινωνικό μαρασμό.
Και ενώ μέχρι τώρα έλεγα ότι η μόνη αλήθεια είναι ο θάνατος, και με τίποτα δε γυρίζει πίσω αυτός που έχασε τη ζωή, διαπίστωσα πως υπάρχουν άτομα και στο διαζύγιο που δε γυρίζουν πίσω όποιο κι αν είναι το τίμημα.
Στην Ελλάδα το διαζύγιο εκδίδεται σχετικά εύκολα και στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχουν αδύναμοι και ισχυροί.
Και τα παιδιά και ο πατέρας σε πολλές περιπτώσεις είναι η ανίσχυρη πλευρά, η αδύναμη, διότι δεν ανήκουν στο φεμινιστικό κίνημα, το οποίο κατάφερε πολλά υπέρ των γυναικών, και παραμέρισε παραδοσιακά προνόμια της γυναίκας.
Δεν χρειάζεται να έχει κανείς κατά την άποψή μου οδηγό τη φιλοσοφία ενός κινήματος . Ως τώρα αγωνίστηκα με βάση τις αρχές και αξίες των γονιών μου, χωρίς να φοβάμαι ούτε να λυπάμαι για όσα έχασα αλλά να φυλώ καλά αυτά που μπόρεσα να κερδίσω σταλαματιά σταλαματιά.
Ο αγώνας μας θα είναι γόνιμος και καλός όταν είναι υπέρ των παιδιών μας, κι ας ζήσουμε πιο ταπεινά. Εγώ θέλω το σπίτι να μοσχοβολά ευωδιαστό φρέσκο φαγητό και την ποδιά να τη φορούμε εμείς οι γυναίκες και ας μην αναδειχτούμε και τόσο πολύ ενώ έχουμε μικρά παιδιά.
Γιατί είμαι κόρη μιας μάνας που με γέννησε και πόνεσε για μένα, γιατί είμαι μάννα που γέννησε και θήλασε 3 παιδιά που βύθισαν το βλέμμα τους στο δικό μου βλέμμα και τότε είπα «τίποτα πιο πάνω απ’ αυτά». Γιατί είμαι γιαγιά ενός παιδιού που θα θελα να έχει την τύχη τη δική μου στην ποιότητα και ποσότητα της θέσης στη ζωή.
Αλλά δεν ξεχνώ και τον πατέρα μου. Ήταν γύρω στα 45 σαν γεννήθηκα. Κι η μάνα μου είχε προβλήματα υγείας. Ο πατέρας την ημέρα όργωνε, θέριζε, έβοσκε. Και σαν γύριζε σπίτι μας βοηθούσε στα μαθήματα, φρόντιζε για τις προμήθειες του σπιτιού, για το μαγείρεμα, για την μοδίστρα που θα μας έραβε φορέματα για την Πασχαλιά. Και ο αγώνας του κράτησε ως το τέλος της ζωής του.
Ποιος είπε πως ο πατέρας δεν είναι άξιος να μεγαλώσει ένα παιδί! Είναι εκείνο το αντάμωμα των βλεμμάτων, εκείνο το ύφαμα και δέσιμο της αγάπης, εκείνη η προσδοκία του πατέρα να δώσει όλη του τη στοργή, την αφοσίωση και την ύπαρξή του στο παιδί του. Γιατί αν ψάξουμε στις έρευνες περί διαζυγίων οι γυναίκες είναι εκείνες που αποφασίζουν πιο εύκολα για τη διάλυση του γάμου.
Κανείς δεν σκέφτηκε την ώρα της διάλυσης της οικογένειας το παιδί, όταν θα βλέπει μαζί τους γονιούς άλλων φίλων συμμαθητών, την Ανάσταση, τα Χριστούγεννα, στους βαθμούς, στην ασθένεια, προς τα πού να απλώσει το χέρι του!
Και πονώ για κάθε παιδί που όταν γυρίζει σπίτι από το σχολειό δεν βρίσκει τον ένα γονιό, όταν ξυπνά το πρωί, όταν αρρωσταίνει όταν χαίρεται όταν γελά και συνήθως αυτός που δεν υπάρχει είναι ο πατέρας..
Ένα λαϊκό τραγούδι της εποχής μου λέει:
«Όλα είναι πληρωμένα κι ο μπαμπάς έχει για μένα» Πόση ασφάλεια και σιγουριά δηλώνει αυτό το τραγούδι. Η πρόταση κλειδί είναι «κι ο μπαμπάς έχει για μένα».
Αλλά ας σταθούμε στο διάλογο μεταξύ μάνας του Οδυσσέα και του ιδίου στον κάτω κόσμο: Ο διάλογός τους είναι σίγουρα ο σπαρακτικότερος της Οδύσσειας. Εκείνη απορεί που βλέπει τον γιο της ζωντανό στον Άδη, και ρωτά να μάθει τον λόγο της αφύσικης κατάβασής του. Εκείνος ανταποκρίνεται με τρία ερωτήματα της δικής του αγωνίας: θέλει να ακούσει ποιο θανάσιμο πάθος δάμασε τη μάνα του• αν ο πατέρας του κι ο γιος του διαφεντεύουν ακόμη το βασιλικό παλάτι• αν παραμένει η Πηνελόπη πιστή. Απομονώνω εδώ την απόκριση της Αντίκλειας στο δεύτερο ερώτημα:
Όσο για τον πατέρα σου, αυτός αδιάκοπα μένει έξω στα χωράφια• / δεν κατεβαίνει πια στην πόλη• δεν έχει να πλαγιάσει καλοστρωμένη κλίνη με φλοκάτες, σεντόνια αστραφτερά. / Σαν βαρυχειμωνιάσει, κοιμάται στο υποστατικό, μαζί με δούλους, / καταγής, πλάι στη φωτιά, ντυμένος στα κουρέλια του. / Οταν καλοκαιριάζει πάλι, έρχεται ο θέρος, μεστώνουν οι καρποί, / τότε παντού, όπου βρεθεί, στους κήπους, σε πλαγιές κι αμπέλια, / μαζεύει τα πεσμένα φύλλα, και κουρνιάζει ταπεινά. / Κείτεται εκεί περίλυπος, το πένθος μέσα του / μέρα τη μέρα μεγαλώνει, ποθώντας τον δικό σου νόστο, / και τον βαραίνουν τα γεράματα.
Εδώ διαπιστώνει κανείς ότι αν ο καημός του αγνοούμενου γιου έχει στείλει τη μάνα στον κάτω κόσμο, ο ίδιος καημός απομόνωσε οριακά τον πατέρα.
Είναι διαφορετικοί από τη φύση ο άνδρας και η γυναίκα. Πολύ διαφορετικά όντα. Δεν είναι όμοια. Τελείως διαφορετικά . Ακριβώς αυτό είναι το ωραίο του ανδρογύνου, ότι ο ένας συμπληρώνει τον άλλο .Δεν κατακτά ο ένας τον άλλο, δεν υποδουλώνει ο ένας τον άλλο, δεν απορροφά ο ένας τον άλλο. Δεν τον εξαφανίζει σαν άνθρωπο. Δεν διαβρώνει την προσωπικότητά του. Όχι, αλλά και οι δύο μαζί γίνονται ένας νέος άνθρωπος Βλέπετε πως η Σοφία του Θεού τα' κάνε με τόση τέχνη ώστε τα παιδιά να μη γεννιούνται από ένα μόνο αλλά και από τους δύο. Και οι δύο να φέρουν τα παιδιά στον κόσμο. Το αποτέλεσμα της ένωσης των δύο ανθρώπων, της ψυχοσωματικής ένωσης, είναι τα παιδιά τους.
Όσο και αν προσπαθήσει η μάννα να κοιμίσει, να αναθρέψει το παιδί χωρίς τον πατέρα δίπλα του, δεν θα μπορέσει να βρει άξιο αντικαταστάτη. Πάντα το παιδί θα τον αποζητά και θα τον ψάχνει τις περισσότερες φορές κάνοντας λάθος επιλογές σε λάθος πρότυπα. Ακόμη κι αν το «αποκοιμίσει» η μητέρα πάλι θα αναζητήσει την αλήθεια. Τρεις αδελφές, μια μάννα και μια παραμάνα δε μπόρεσαν να το κοιμίσουν.
Ύπνε που παίρνεις τα παιδιά
έλα πάρε και τούτο
μικρό μικρό σου το 'δωσα
μεγάλο φέρε μου το
Μεγάλο σαν ψηλό βουνό
ψηλό σαν κυπαρίσσι
ν' απλώνονται οι κλώνοι του
σ' ανατολή και δύση
Νάνι που το μεγάλωσαν
τρεις αδερφές και μάνα
και πάλι δεν τους φτάνανε
πήραν και παραμάνα
Και θα ρθει η ώρα της αλήθειας και της αναζήτησης των ευθυνών της κρίσης και των συνεπειών που θα βαρύνουν τα παιδιά, που γίνονται μπαλάκι του πληγωμένου εγωισμού των γονιών που ερίζουν για την κηδεμονία τους και παράλληλα δημοσιοποιούν όλα τα οικογενειακά τους προβλήματα, σε αντίθεση με τους αρχαίους Έλληνες που έλεγαν ``τα εν οίκω μη εν δήμω΄΄.
Τελικά με όποιον γονιό και αν μείνουν τα παιδιά, ακούγοντας τις κατηγόριες του – έστω και με έμμεσο τρόπο – προς τον άλλο γονιό, μαθαίνουν να απεχθάνονται τον άλλο γονιό. Υποσυνείδητα, όμως, απεχθάνονται και τους δυο τους γονείς.
Αν τα παιδιά σας μπορούσαν να έχουν άποψη θα σας μιλούσαν με τα λόγια του ποιητή:
Όσο μπορείς
Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την
ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.
Μην την εξευτελίζεις πιαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ' εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινή ανοησία,
ως που vα γίνει σα μιά ξένη φορτική.
Κ Π. Καβάφης (1913)
Γιατί υπάρχουν γονείς και συχνά γυναίκες, που διακατέχονται από θυμό και μνησικακία για τον/την σύζυγο. Και θέλουν να φέρουν πόνο, εξόντωση του άλλου, που δε σκέπτονται τη δυστυχία που θα ακολουθήσει, τις καρδιές των παιδιών που θα ραγίσουν και θα αιμορραγούν. Και περιφέρονται εκτοξεύοντας λόγια βαριά, , απερίσκεπτα, πετώντας βόλια. Και ο πρώτος στόχος είναι τα παιδιά.
Το πιο μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στα παιδιά μας είναι η παρουσία μας. Είναι η αρμονία της οικογένειάς. Γι' αυτή την αρμονία πρέπει να θυσιάσουμε πολλά. Πράγματα τα οποία μπορεί να μας φαίνονται απαραίτητα, γιατί πρέπει να καταλάβουμε ότι το πιο απαραίτητο πράγμα είναι αυτή η ειρήνη.
Θεωρώ τιμή και παραχώρηση Θεού να βρίσκομαι στο χώρο της αναπηρίας επί 30 ολόκληρα έτη όπου είδα τον κοινό αγώνα της μάνας και του πατέρα που έχουν ανάπηρο παιδί. Είδα να σμίγουν οι καρδιές τους, τα δάκρυα, ο πόνος, η ελπίδα, η ταπείνωση, η καρτερικότητα.
Είδα να συνθλίβονται οι προσδοκίες τους καθημερινά, να σωριάζονται οι καλοί αγώνες τους , τα θεμέλια της ζωής τους και τους είδα πάλι ολόρθους κρατημένους σφιχτά, μαζί και πάλι.
Είδα τους γονείς να διαθέτουν τα χρήματά τους για ένα αναπηρικό αμαξίδιο, ή για εγχείριση στο εξωτερικό, ή ένα καλό θεραπευτή. Και εδώ έχουμε μεγάλες δυσκολίες. Όχι όμως εύκολη διάλυση του γάμου, διότι ο γάμος δεν είναι διαπραγματεύσιμος αλλά δεδομένος, ισόβιος ιερός, Εδώ έχουμε κλονισμό της υγείας, της αντοχής των οικονομικών., Και κάνουν το παν για να τα διαχειριστούν κατά πώς πρέπει, και κάνουν τα πάντα για να μη πληγώσουν το παιδί, διότι το παιδί τους χρειάζεται όρθιους μάχιμους και κάνουν τα πάντα για να μη το θέσουν σε κίνδυνο. Δεν έχουν μαγικό ραβδί. Απλά η ζωή τους επέλεξε για άλλους ρόλους τους οποίους προσπαθούν κάθε στιγμή να φέρουν σε πέρας.
Ενώ αντίθετα πολλοί γονείς που έχουν υγιέστατα παιδιά, που έχουν την εργασία τους ή τη φτώχια τους, την υγεία τους, την αισιοδοξία, αν δεν επιδιώξουν να διακινήσουν μεταξύ τους τα προβλήματα , τις δυσκολίες ή τις διενέξεις, αλλά αποταθούν σε πρόσωπα ανώριμα ή που θα δράσουν εκ του πονηρού, θα οδηγήσουν την οικογένειά τους σε απίστευτες περιπέτειες και τα παιδιά σε ένα συναισθηματικό κυκεώνα νέων και δύσκολων δεδομένων. Με μαθησιακές δυσκολίες, με συναισθηματικές διαταραχές, με παραβατική συμπεριφορά, με κατάθλιψη και άλλες δυσεπίλυτες συνέπειες και προεκτάσεις.
Γονείς που είναι εν διαστάσει συχνά ταλαιπωρούνται και ταλαιπωρούν την οικογένεια τους. Και αντί να ζούνε όμορφα και αρμονικά, βλέπει κανείς την
αδυναμία τους να ακούσει ο ένας τον άλλο άνθρωπο και επιλέγουν τη σχάση.
Δανείζομαι τους στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου που μελοποίησε ο Γιώργος Θεοδωράκης και ερμήνευσε ο Παύλος Σιδηρόπουλος.
Κάποτε θα 'ρθουν να σου πουν
πως σε πιστεύουν, σ' αγαπούν
και πώς σε θένε
Έχε το νου σου στο παιδί,
κλείσε την πόρτα με κλειδί
ψέματα λένε
Κάποτε θα 'ρθουν γνωστικοί,
λογάδες και γραμματικοί
για να σε πείσουν
Έχε το νου σου στο παιδί
κλείσε την πόρτα με κλειδί,
θα σε πουλήσουν
Και όταν θα 'ρθουν οι καιροί
που θα 'χει σβήσει το κερί
στην καταιγίδα
Υπερασπίσου το παιδί
γιατί αν γλιτώσει το παιδί
υπάρχει ελπίδα
Πόσο μεγάλη αλήθεια βγαίνει απ’ αυτό το τραγούδι! Θα μπορούσε να εκφράζει την αγωνία του διαζευγμένου πατέρα.
Πόσο θα πρέπει να υπερασπιζόμαστε τα παιδιά Και γιατί να μην το παραδεχτούμε πρώτα από τον ίδιο μας τον εαυτό και τον άκρατο εγωισμό. Από το ψέμα την υποκρισία τη βία, διότι χωρίς παιδιά δεν υπάρχει ελπίδα. Και δεν θα πρέπει να επιτραπεί σε κανέναν να διεισδύσει στην οικογένεια, αλλά να φυλάγετε όπως τα ιερά και τα όσια και να μην καταργείτε κανείς μέσα στην οικογένεια . Έτσι θα ολοκληρωθεί το ταξίδι προς την «Ιθάκη» Οι Κίρκες πάντα θα υπάρχουν. Αν τα παιδιά μας νιώθουν ασφαλή μέσα στην οικογένεια δεν θα χρειαστεί να αναζητούμε τους κινδύνους που καραδοκούν.
Από Λεπτότατη Οδύνη Διονύσης Καψάλης, Εκδόσεις Άγρα, 2003
Στο δεύτερο μέρος της συλλογής ακολουθείται η ομοιοκατάληκτη μορφή, που εκφράζει πολύ όμορφα την ομιλία του πατέρα (ποιητής) προς το μικρό του γιο. Χρησιμοποιούνται φράσεις που εκ πρώτης όψεως φαίνονται απλές, οι οποίες μεταδίδουν την υπαρξιακή αγωνία του πατέρα προς το γιό. «Και τι θα πει μπαμπά πεθαίνω; Μαθαίνω, αγόρι μου,μαθαίνω»
Κι αν ο στίχος μαθαίνω φαίνεται απλός εκ πρώτης όψεως, εν τούτοις σε μια δεύτερη ανάγνωση κρύβει ένα απρόσμενο φιλοσοφικό βάθος (χωρίς το θάνατο δεν θα υπήρχε η υπαρξιακή αγωνία και αναζήτηση, που οδηγεί τον άνθρωπο στη μάθηση, τη γνώση και την επίγνωση).
Συχνά στη ζωή των παιδιών μια λέξη του πατέρα μπορεί να δώσει λύση σε πολλές αναζητήσεις των παιδιών.
Συχνά επίσης σε μια οικογένεια διαμορφώνονται τέτοιες συνθήκες που ο πατέρας θα πρέπει να αναλάβει πολλούς ρόλους. Και μια τέτοια περίπτωση είναι η επιλόχειος κατάθλιψη. Σύμφωνα με την ψυχαναλύτρια – Ψυχοθεραπεύτρια Σοφία Χατζηδημητρίου «Το ψυχικό κληροδότημα μιας μητέρας είναι ίσως ο σημαντικότερος και πιο καθοριστικός παράγοντας στην ανάπτυξη ή μη της επιλόχειας κατάθλιψης. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι
έντονη θλίψη, είναι επιθετική προς το παιδί, δεν ασχολείται μαζί του, έχει απρόσμενες διακυμάνσεις βάρους, διαταραχές ύπνου, δεν βρίσκει ευχαρίστηση σε κάτι που πριν αγαπούσε, είναι ευσυγκίνητη, διαταραχή στις διαπροσωπικές σχέσεις κ.α.
Και θέλοντας να επισημάνω την καθοριστική επίδραση της συμπεριφοράς της μητέρας προς τα ΄παιδιά και ειδικότερα τη θυγατέρα δίνω περισσότερη έμφαση στην Ε.Κ. Η έννοια του ψυχικού κληροδοτήματος αφορά κυρίως στο συναισθηματικό περιβάλλον της μητέρας κατά την παιδική της ηλικία και τα βιώματά της μέσα στην οικογένεια από την οποία προήλθε .Μια μητέρα που έχει βιώσει την δική της μητέρα ως απόμακρη και τιμωρητική, για παράδειγμα, έχει υποσυνείδητα διαμορφώσει το δικό της τρόπο συσχέτισης με τους γύρω της πάνω σε αυτό το μοντέλο. Όσο και αν προσπαθεί να διαφοροποιηθεί σε σχέση με αυτό που βίωσε η ίδια, είναι πιθανό να τεθούν σε λειτουργία υποσυνείδητοι μηχανισμοί άμυνας, χρωματισμένοι από το απόμακρο και τιμωρητικό βίωμά της σε μια περίοδο τόσο έντονη και ευάλωτη συναισθηματικά, όπως η λοχεία.
Μιας και η γέννηση ενός βρέφους συνοδεύεται με τη σχεδόν αποκλειστική εστίαση προσοχής και φροντίδας σε αυτό από τον περίγυρο, ενδέχεται μία γυναίκα ανασφαλής συναισθηματικά να αισθανθεί απειλούμενη από το γεγονός αυτό και να κατακλυστεί με συναισθήματα ζήλιας και ανταγωνισμού που μπορεί να της δημιουργήσουν επιπλέον συναισθήματα ενοχής και απαξίωσης για τον εαυτό της. Το να μοιραστεί κανείς τέτοια συναισθήματα είναι εξαιρετικά δύσκολο και επώδυνο, πράγμα που συχνά οδηγεί στην απομόνωση της μητέρας, ενισχύοντας τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα
Σε μια τέτοια περίπτωση συχνά ενοχοποιούν τον πατέρα όταν δεν θέλουν να αποδεχθούν την πραγματικότητα, ιδιαίτερα το συγγενικό περιβάλλον της μητέρας. Είναι λάθος, άδικο αλλά και επιζήμιο για τη μητέρα που πάσχει από επιλόχειο κατάθλιψη. Η μητέρα πρέπει να βοηθηθεί από ειδικούς και ο πατέρας να υποστηριχθεί για να διαχειριστεί τα της οικογένειας. Μην αμφισβητείτε λοιπόν το σπουδαίο ρόλο του πατέρα. Μπορεί να μη μπορεί να θηλάσει αλλά μπορεί να αγκαλιάσει, μπορεί να κοιτάξει βαθιά στα μάτια το παιδί του και να ανταμώσουν οι καρδιές, μνήμη και συναίσθημα που θα το κουβαλά για πάντα. Ποιος έδωσε το δικαίωμα στη μητέρα να καταργεί τον πατέρα, να τον αφανίζει από τη ζωή των παιδιών του;
Ας ερμηνεύσουμε ορισμένα αποσπάσματα από το δημοτικό τραγούδι του νεκρού αδελφού ως προς το θέμα μας.. Πουθενά δε φαίνεται να υπάρχει πατέρας. Σίγουρα οι αποφάσεις θα ήταν διαφορετικές και οι συμφορές λιγότερες. Το σπίτι δε θα ερήμωνε ούτε θα γινόταν ερείπιο. Και τα αγόρια θα ήταν πιο συνετά και δεν θα έπαιρναν βιαστικές αποφάσεις . Από την άλλη η μάννα φαίνεται να επιθυμεί να διαφεντεύει και να επιβάλλει τις δικές της ανάγκες στα παιδιά. Μα τα παιδιά πρέπει να έχουν το δικαίωμα της επιλογής και όχι επιβολής. Αν υπήρχε πατέρας δεν θα ήταν τόσο δεσποτική η μητέρα. Ούτε ο νεκρός Κων/ντής θα χρειαζόταν να βγει από το μνήμα. Αλλά δεν θα μπορούσε να γραφτεί αυτή η συγκλονιστική παραλλογή.
Μάνα με τους εννιά σου γιους και με τη μια σου κόρη, ………….-Φρόνιμος είσαι Κωσταντή, μ’ άσκημα απιλογήθης.
Κι α μόρτει, γιε μου, θάνατος, κι α μόρτει, γιε μου, αρρώστια ……
Από το μυριανάθεμα και τη βαριά κατάρα,
η γης αναταράχτηκε κι ο Κωσταντής εβγήκε. ………
Κινάει να πάει η Αρετή στο σπίτι μοναχή της.
Βλέπει τους κήπους της γυμνούς, τα δέντρα μαραμένα
βλέπει το μπάλσαμο ξερό, το καρυοφύλλι μαύρο,
βλέπει μπροστά στην πόρτα της χορτάρια φυτρωμένα.
Βρίσκει την πόρτα σφαλιστή και τα κλειδιά παρμένα,
και τα σπιτοπαράθυρα σφιχτά μανταλωμένα.
Κτυπά την πόρτα δυνατά, τα παραθύρια τρίζουν. …………….
Κινάει να πάει η Αρετή στο σπίτι μοναχή της.
Βλέπει τους κήπους της γυμνούς, τα δέντρα μαραμένα
βλέπει το μπάλσαμο ξερό, το καρυοφύλλι μαύρο,
βλέπει μπροστά στην πόρτα της χορτάρια φυτρωμένα.
ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ Απόσπασμα
ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ Μελοποίηση Μ Θεοδωράκη
Γιε μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου, καρδούλα της καρδιάς μου,
πουλάκι της φτωχιάς αυλής, ανθέ της ερημιάς μου,
πώς κλείσαν τα ματάκια σου και δε θωρείς που κλαίω
και δε σαλεύεις, δε γρικάς τα που πικρά σου λέω;
Γιόκα μου, εσύ που γιάτρευες κάθε παράπονό μου,
που μάντευες τι πέρναγα κάτου απ' το τσίνορό μου,
τώρα δε με παρηγοράς και δε μου βγάζεις άχνα
και δε μαντεύεις τις πληγές που τρώνε μου τα σπλάχνα;
Πουλί μου, εσύ που μου έφερνες νεράκι στην παλάμη
πώς δε θωρείς που δέρνουμαι και τρέμω σαν καλάμι;
Η μεγάλη και ευεργετική αγάπη και στοργή του Γ. Ρίτσου προς τη μητέρα του, και της μητέρας του προς αυτόν θα τον οδηγήσουν στο να γράψει ποιητικές δημιουργίες. Τον θρήνο της μητέρας για τον άδικο χαμό του παιδιού της τον συνδέει με τον επιτάφειο θρήνο της Μ. Παρασκευής. Δε θα θελα καμιά μάνα ή πατέρας να νιώσουν ή να βιώσουν το περιεχόμενο αυτών των στίχων. Παρ’ όλο που δεν θεωρώ τις γνώσεις μου ικανές για κριτική αυτού του μεγάλου έργου ψυχαναλυτικά θα μπορούσα να ισχυριστώ ότι , διακρίνω σ’ αυτούς τους στίχους , αγάπη, πόνο απελπισία, όχι όμως τοσο για το γιο όσο για τον πόνο που πρέπει να διαχειριστεί η μάνα, για τον ίδιο της τον εαυτό για όσα θα της λείψουν. Όπως και στη βιογραφία του Γιάννη Ρίτσου δεν αναφέρονται στοιχεία της ζωής του πατέρα του το ίδιο συμβαίνει και στο έργο του. Αν και συνήθως στο θάνατο ενός παιδιού περιγράφεται, ο θρήνος της μάνας, ο βουβός πόνος του πατέρα δεν αξιολογείται . Αυτό τελικά είναι κακοποίηση των συναισθημάτων του πατέρα και αγνόηση του πόνου που τα εκδηλώνει με σιωπή.
Μήπως τελικά θα πρέπει εμείς οι γονείς να πάψουμε να βλέπουμε τα παιδιά μας σαν «μια βοήθεια για τα βάσανα που θα μας έρχονται ή σαν μια προέκτασή μας, ή είναι επιβολή η συμβίωση μαζί μας΄;» Αν το παιδί μας γνώριζε εμείς οι μητέρες τι προσδοκούμε ίσως να αντιστέκονταν στη γέννα.
Αν λοιπόν βρίσκομαι σήμερα εδώ είναι γιατί θέλω να διεγείρω και να αφυπνίσω τη συνείδηση όλων μας για το καλό και για το δίκαιο. Αν κάποιοι είστε σε διάσταση θυμηθείτε πως κάποτε λατρέψατε τον πατέρα ή τη μητέρα του παιδιού σας ή παιδιών σας. Κρατείστε βαθιά σαν αναμμένο λυχνάρι αυτή την ανάμνηση αγάπης και αφήστε την να ξεπηδά για να προστατεύονται τα παιδιά σας.
Αν κάποιοι οδεύετε προς το διαζύγιο γυρίστε πίσω έστω για μια ακόμη ευκαιρία. Και αν ο γυρισμός δεν ευνοεί πρωταρχικά τα παιδιά εσείς μητέρες μην αισθάνεστε ότι θα πρέπει να τιμωρήσετε κάποιον. Αντίθετα τροποποιείστε προς το καλύτερο πρόσωπα και καταστάσεις για να κυλίσει η ζωή μεγαλόθυμα και συγχωρητικά. Καλλιεργείστε ένα πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ σας. Ο γάμος, τα παιδία, το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον δεν αποτελούν αρένα για διεκδίκηση δικαιωμάτων. Αργά, προσεκτικά και με συνυποστήριξη μεταξύ σας θα διαβρωθούν οι αντιστάσεις και θα δυναμώσουν οι συνδετικοί κρίκοι.
Τελειώνω με το κείμενο που έγραψε η κόρη του κύπριου ποιητή, Τεύκρου Ανθία, η Φλόρα Ανθία για το έργο του πατέρα της
«Θυμούμαι από μικρό παιδί, τρία πράγματα για τον πατέρα μου. Πρώτο, σπάνια τον είδα στο σπίτι δίχως την πένα στο χέρι, δίχως ένα χειρόγραφο, δίχως απασχόληση με κάποια ιδέα. Δεύτερο, ήταν τρυφερός πατέρας και σύζυγος. Σαν πατέρας ήταν γεμάτος από ιστοριούλες, σκίτσα και ζωγραφιές που σχεδίαζε όταν μας έλεγε τις ιστορίες του. Τρίτο, η ζωή του ήταν γεμάτη από ανθρώπους, συνεδριάσεις, φίλους, επισκέπτες. Κι όμως όσο διανοούμενος κι αν ήταν παρέμεινε λαϊκός, φίλος όλων και ειδικά της εργατικής τάξης (αφού κι αυτός ήταν γέννημα φτωχής αγροτικής οικογένειας). Πίστευε στο ρόλο της εκπαίδευσης ως εκπαιδευτικός. Δεν παρέμενε πίσω από το γραφείο, ανέβαζε θεατρικά έργα, του άρεσε η διασκέδαση. Τον παρουσιάζω όπως τον είδα σε διάφορα στάδια της ζωής του, αλλά με στοιχεία από τη μητέρα μου, Αναστασία Ανθία, για τη ζωή του πριν μεταναστεύσει στην Αγγλία, το 1948, και από το έργο του, ένα από τα πιο σημαντικά στην κυπριακή και στην ελληνική λογοτεχνία.
Μια κόρη παρουσιάζει με πολύ αγάπη και σεβασμό τον πατέρα της , όπως τον είδε μέσα από τα μάτια και την καρδιά της μητέρας της, αλλά και τις δικές της μνήμες, Τι πιο μεγαλειώδες απ’ αυτό! Μια κόρη να οδοιπορεί με αγάπη προς τα πίσω της ζωής του πατέρα της συμπορευόμενη με τις πληροφορίες της μητέρας
Εύχομαι κάθε παιδί να βιώνει τέτοιες στιγμές που θα αποτελούν συνοδοιπορίες συναισθηματικές με τους γονείς, μνήμες ατελείωτες που θα επανατροφοδοτούν την καθημερινή του ζωή, που θα αποτελούν θεμέλια για τα δικά του παιδιά, θεμέλια ισχυρών συναισθηματικών κρίκων, αλλά και κίνητρα για άσκηση της θέλησης, της υπομονής, της προσφορά και της εμβάθυνσης και διεύρυνσης της αγάπης.
Εύχομαι καλούς καγαθούς αγώνες στη ζωή σας. Και μη λυπάστε για ότι χάσατε. Κρατηθείτε γερά από τα μικρά καθημερινά σκαμπανεβάσματα και θα φτάσετε στην κορυφή, όπου θάχετε την ευκαιρία και ελευθερία της επιλογής, γιατί οι μικροί καθημερινοί αγώνες θα σας έχουν ωριμάσει και θα σας έχουν κάνει πλουσιότερους σε συναισθήματα και πόνο. Και τότε οι αποφάσεις δεν θα παίρνονται βιαστικά. Κι ο πόνος κι ο θυμός και η οργή θάχουν διαχυθεί στην πορεία του αγώνα. Στο γάμο αυτό είναι το ζητούμενο, αλλά και στο διαζύγιο… .
Μάρτιος 2008 Μπόλου Μαγδαληνή
Εργοθεραπεύτρια
Πηγές:
Η ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΑΤΉΡ ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΛΕΜΕΣΣΟΥ
Επιλόχειος κατάθλιψη: Χατζηδημητρίου Σοφία Ψυχοθεραπεύτρια
Α΄ Επιστολή Προς κορινθίους Αποστόλου Παύλου για την αγάπη από την Καινή Διαθήκη
Απόσπασμα από την Ομήρου Οδύσσεια
Νανούρισμα
Όσο μπορείς: Ποίημα του Κ. Καβάφη
Από λεπτότητα οδύνη Στροφή από το ποίημα του Διονύση Καψάλη εκδόσεις Άγρας
Έχε το νου σου στο παιδί Σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου που μελοποίησε ο Γιώργος Θεοδωράκης και ερμήνευσε ο Παύλος Σιδηρόπουλος
Αποσπάσματα από το Δημοτικό τραγούδι Του νεκρού αδελφού
Απόσπασμα ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ Μελοποίηση Μ Θεοδωράκη
Η ποιητική Λαλιά της Κύπρου και των αγώνων από την Εφημερίδα ριζοσπάστης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου